Thanh toán không chạm (Contactless Payment) - Xu hướng thanh toán hiện đại

Các xu hướng thanh toán hiện đại đang phát triển mạnh mẽ nhờ vào công nghệ và sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng. Những xu hướng này phản ánh sự thay đổi mạnh mẽ trong thói quen thanh toán của người tiêu dùng và sự phát triển nhanh chóng của công nghệ tài chính. Thanh toán không chạm (contactless payment) mang lại nhiều lợi ích đáng kể, cả cho người tiêu dùng và các doanh nghiệp.

1. Thanh toán không chạm là gì?

Thanh toán không chạm là phương thức thanh toán điện tử cho phép người dùng thực hiện giao dịch mà không cần quẹt thẻ hoặc nhập mã PIN. Thay vào đó, chỉ cần đưa thẻ, điện thoại hoặc thiết bị thông minh (smartwatch, vòng đeo tay) lại gần máy POS hoặc đầu đọc NFC để hoàn tất giao dịch.

2. Công nghệ sử dụng trong thanh toán không chạm

- NFC (Near Field Communication - Giao tiếp tầm gần)

+ Cho phép truyền dữ liệu giữa thiết bị thanh toán (điện thoại, thẻ, smartwatch) và máy POS khi đặt gần nhau (dưới 4cm).

+ Phổ biến trong Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay, thẻ Visa PayWave, Mastercard Contactless.

+ Nhanh chóng, bảo mật nhờ mã hóa dữ liệu theo từng giao dịch.

- RFID (Radio Frequency Identification - Nhận diện qua sóng radio)

+ Dùng sóng radio để truyền dữ liệu mà không cần tiếp xúc vật lý.

+ Được ứng dụng trong thẻ giao thông, thẻ ra vào tòa nhà, và một số hệ thống thanh toán tự động.

- QR Code (Quick Response Code - Mã phản hồi nhanh)

+ Thanh toán bằng cách quét mã QR từ ứng dụng ngân hàng hoặc ví điện tử.

+ Phổ biến trong Momo, ZaloPay, VietQR, WeChat Pay, Alipay...

+ Không cần kết nối internet ổn định như NFC, chỉ cần camera để quét mã.

- MST (Magnetic Secure Transmission - Truyền dữ liệu từ tính an toàn)

+ Công nghệ của Samsung Pay, giúp điện thoại có thể mô phỏng dải từ của thẻ để thanh toán tại máy POS truyền thống.

+ Không cần POS hỗ trợ NFC, chỉ cần máy quẹt thẻ thông thường.

- Sinh trắc học (Biometrics) - Tăng cường bảo mật

+Dùng dấu vân tay, nhận diện khuôn mặt, quét mống mắt để xác thực thanh toán.

+ Giảm rủi ro bị đánh cắp thông tin hoặc giả mạo danh tính.

+ Được tích hợp trên các nền tảng như Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay.

3. Các hình thức thanh toán không chạm phổ biến

- Thẻ thanh toán không chạm: Các loại thẻ VISA, Mastercard, ATM có hỗ trợ công nghệ NFC.

- Ví điện tử: Momo, ZaloPay, ShopeePay, Apple Pay, Google Pay, Samsung Pay…

- Smartphone & thiết bị đeo thông minh: Đồng hồ thông minh (Apple Watch, Samsung Galaxy Watch) hoặc vòng tay thông minh có tích hợp tính năng thanh toán.
4. Lợi ích của thanh toán không chạm

- Nhanh chóng, tiện lợi: Chỉ cần chạm nhẹ, không cần nhập mã PIN hoặc ký tên, giảm thời gian thanh toán.

- An toàn, bảo mật cao: Dữ liệu thanh toán được mã hóa, giảm nguy cơ bị đánh cắp thông tin thẻ; Xác thực sinh trắc học (vân tay, nhận diện khuôn mặt) giúp bảo vệ tài khoản khỏi gian lận; Hạn chế tiếp xúc với tiền mặt, tránh rủi ro mất cắp.

- Giảm tiếp xúc, hạn chế lây nhiễm: Đặc biệt hữu ích trong bối cảnh dịch bệnh, hạn chế chạm vào tiền mặt hoặc bàn phím máy POS.

- Hỗ trợ thanh toán mọi lúc, mọi nơi: Không cần mang theo tiền mặt hay thẻ, chỉ cần điện thoại hoặc thiết bị đeo thông minh.

5. Xu hướng phát triển của thanh toán không chạm

Thanh toán không chạm đang trở thành xu hướng tất yếu trong nền kinh tế số, được thúc đẩy bởi công nghệ, nhu cầu tiện lợi và sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng. Ngày càng nhiều ngân hàng và doanh nghiệp chấp nhận phương thức này, thúc đẩy nền kinh tế số phát triển.

Từ siêu thị, cửa hàng tiện lợi, nhà hàng đến giao thông công cộng, bệnh viện, giáo dục… tất cả đều đang tích hợp thanh toán không chạm. Các thành phố lớn trên thế giới đã triển khai thanh toán vé xe buýt, tàu điện ngầm bằng thẻ không chạm hoặc điện thoại. Nhiều quốc gia đang khuyến khích thanh toán không chạm để hạn chế giao dịch tiền mặt, chống trốn thuế, rửa tiền. Các doanh nghiệp lớn ngày càng tích hợp nhiều phương thức thanh toán hiện đại để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng.

Thanh toán không chạm không chỉ là một xu hướng mà còn là tương lai của giao dịch tài chính, giúp nền kinh tế vận hành nhanh hơn, tiện lợi hơn và an toàn hơn..Thanh toán không chạm có thể được ứng dụng trong giảng dạy sinh viên ngành Quản trị kinh doanh và Kế toán trong các học phần Thương mại điện tử, Lý thuyết tài chính…theo nhiều cách sáng tạo, giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và tạo ra những trải nghiệm học tập tiện lợi, hiện đại. Hình thức thanh toán này không chỉ mang lại sự tiện lợi và bảo mật cho sinh viên mà còn có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực giảng dạy, từ thanh toán học phí đến các dịch vụ khác trong môi trường học tập. Sự chuyển đổi này không chỉ giúp sinh viên làm quen với công nghệ mà còn tạo ra một môi trường học tập hiện đại, tiện nghi và hiệu quả.

Ths. Lương Thị Hoa