Sự chuyển đổi từ thông tư 200/2014/TT-BTC sang thông tư 99/2025/TT-BTC: Bước đi quan trọng trong cải cách chế độ kế toán doanh nghiệp

Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 99/2025/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp, thay thế cho Thông tư 200/2014/TT-BTC – văn bản điều chỉnh hoạt động kế toán doanh nghiệp trong suốt hơn 10 năm qua. Sự ra đời của Thông tư 99 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tiến trình chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế của hệ thống kế toán Việt Nam.

1. Bối cảnh và mục tiêu ban hành

Sau hơn một thập kỷ áp dụng, Thông tư 200 đã góp phần quan trọng trong việc hình thành khuôn khổ kế toán thống nhất, minh bạch và hiệu quả cho các loại hình doanh nghiệp. Tuy nhiên, trước sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế số, chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính – kế toán, cùng với việc Việt Nam đang từng bước triển khai lộ trình áp dụng Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), Thông tư 200 đã bộc lộ nhiều điểm không còn phù hợp.

Thông tư 99/2025 ra đời nhằm đơn giản hóa hệ thống kế toán, nâng cao tính linh hoạt, chuẩn hóa thông tin tài chính theo hướng tiệm cận IFRS, đồng thời tạo hành lang pháp lý cho ứng dụng kế toán điện tử, hóa đơn điện tử và dữ liệu số hóa trong quản lý doanh nghiệp.

2. Những điểm đổi mới trọng tâm

Về hệ thống tài khoản kế toán: Thông tư 99 rút gọn, tái cấu trúc lại hệ thống tài khoản kế toán để phù hợp với đặc thù hoạt động của doanh nghiệp. Một số tài khoản có nội dung tương đồng được hợp nhất, giúp việc phản ánh nghiệp vụ kế toán trở nên linh hoạt và thực chất hơn.

Về báo cáo tài chính: Các mẫu báo cáo tài chính được sửa đổi theo hướng phân loại tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu theo thời hạn ngắn hạn – dài hạn, tăng cường khả năng phân tích thông tin cho nhà đầu tư và cơ quan quản lý. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh được mở rộng để phản ánh đầy đủ thu nhập toàn diện, phù hợp với Chuẩn mực kế toán quốc tế IAS 1.

Về ghi nhận doanh thu và chi phí: Thông tư 99 nhấn mạnh nguyên tắc ghi nhận theo bản chất hơn hình thức (substance over form). Doanh thu chỉ được ghi nhận khi quyền kiểm soát hàng hóa, dịch vụ được chuyển giao cho khách hàng, tương tự với nguyên tắc của IFRS 15 – Revenue from Contracts with Customers.

Về chứng từ và sổ kế toán điện tử: Thông tư mới cho phép doanh nghiệp sử dụng hoàn toàn chứng từ, sổ kế toán điện tử nếu đáp ứng yêu cầu về lưu trữ, bảo mật và khả năng truy xuất. Điều này khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng hệ thống ERP, phần mềm kế toán tích hợp, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn (Big Data) trong công tác kế toán.

Về kế toán quản trị và báo cáo nội bộ: Lần đầu tiên, chế độ kế toán doanh nghiệp được quy định theo hướng tích hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị, giúp doanh nghiệp phân tích hiệu quả kinh doanh, cơ cấu chi phí, và ra quyết định kịp thời, chính xác hơn.

3. Tác động và ý nghĩa đối với doanh nghiệp và nghề kế toán

Thông tư 99/2025 không chỉ mang tính kế thừa mà còn là cuộc cải cách toàn diện, chuyển trọng tâm từ kế toán tuân thủ sang kế toán phục vụ quản trị.

Doanh nghiệp sẽ cần điều chỉnh quy trình kế toán, nâng cấp phần mềm, đào tạo nhân sự để thích ứng. Tuy nhiên, đổi lại, chất lượng thông tin tài chính sẽ nâng cao, minh bạch và dễ so sánh hơn, giúp doanh nghiệp thuận lợi trong huy động vốn, niêm yết chứng khoán và hợp tác quốc tế.

Với giới kế toán, Thông tư 99 mở ra cơ hội để tiếp cận các chuẩn mực quốc tế, phát triển kỹ năng phân tích dữ liệu và kế toán số, đồng thời tạo nền tảng cho việc triển khai Chuẩn mực Báo cáo tài chính Việt Nam (VFRS) trong giai đoạn 2026–2030.

4. Kết luận

Sự chuyển đổi từ Thông tư 200/2014/TT-BTC sang Thông tư 99/2025/TT-BTC thể hiện tầm nhìn chiến lược của Bộ Tài chính trong cải cách hệ thống kế toán Việt Nam, hướng tới chuẩn hóa, minh bạch và hội nhập quốc tế. Đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức đối với các doanh nghiệp và người làm nghề kế toán. Việc chủ động nghiên cứu, cập nhật, và ứng dụng linh hoạt Thông tư 99 sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ tuân thủ pháp luật mà còn tận dụng được sức mạnh của thông tin kế toán trong quản trị và phát triển bền vững.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Tài chính (2014), Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp. Thư Viện Pháp Luật
2. Bộ Tài chính (2025), Thông tư số 99/2025/TT-BTC ngày 27/10/2025 hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp — có hiệu lực từ ngày 01/01/2026.  
3. LuatVietnam (2025), “Điểm mới của Thông tư 99/2025/TT-BTC về chế độ kế toán doanh nghiệp”.  
4. Thư viện Pháp luật (2025), “Khi thay đổi chính sách kế toán doanh nghiệp theo Thông tư 99/2025/TT-BTC

Th.s. Đinh Thị Kim Thiết