Đẩy mạnh công nghệ chuỗi khối (Blockchain) trong lĩnh vực kế toán quản trị tại Việt Nam

Chuyển đổi số đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu với những tác động mạnh mẽ đến hầu hết mọi lĩnh vực trong nền kinh tế. Trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán, mặc dù công nghệ blockchain đã được ứng dụng ở một số nước trên thế giới song tại Việt Nam, công nghệ này vẫn còn khá mới mẻ và hiện chúng ta vẫn chưa có hành lang pháp lý làm cơ sở cho việc áp dụng công nghệ mới này. Do đó, cần phải làm rõ những tác động của công nghệ blockchain tới lĩnh vực kế toán - kiểm toán nói chung và kế toán quản trị nói riêng, phân tích những cơ hội và rủi ro khi ứng dụng công nghệ này, để từ đó xác định một số giải pháp nhằm thúc đẩy ứng dụng công nghệ blockchain trong lĩnh vực kế toán quản trị tại Việt Nam.

Blockchain theo khía cạnh kế toán quản trị là một công nghệ cho phép truyền tải dữ liệu một cách an toàn dựa vào hệ thống mã hóa vô cùng phức tạp, tương tự như cuốn sổ cái kế toán hoạt động trong lĩnh vực kỹ thuật số. Các bên tham gia chỉ cần xây dựng một mạng sổ cái chia sẻ tất cả thông tin giao dịch, khi một thành viên cập nhật thông tin thì tất cả các thành viên còn lại được phép xem, đọc.

Một vài ứng dụng của công nghệ blockchain trong lĩnh vực kế toán quản trị có thể kể đến như: (1) Bằng chứng kiểm toán có thể theo dõi; (2) Quá trình kiểm toán tự động; (3) Xác thực giao dịch; (4) Theo dõi quyền sở hữu tài sản; (5) Hợp đồng thông minh; (6) Hệ thống đăng ký và kiểm kê đối với mọi tài sản, từ nguyên vật liệu đến sở hữu trí tuệ.

Blockchain trong kế toán quản trị làm giảm phần lớn khả năng xảy ra sai sót khi đối chiếu các thông tin phức tạp và khác biệt từ nhiều nguồn khác nhau. Hơn nữa, hồ sơ kế toán sẽ không thể chỉnh sửa và thay đổi một khi đã được lưu vào blockchain, ngay cả khi chủ sở hữu hệ thống kế toán yêu cầu.  

Việc kết hợp công nghệ blockchain trên các phần mềm kế toán sẽ mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như:
- Cải thiện hiệu quả: blockchain được thiết kế tốt là cơ sở dữ liệu đầy đủ và nhanh.  

- Giảm lỗi: cơ hội lớn nhất cho lỗi sử dụng blockchain là nhập dữ liệu. Dữ liệu trong chuỗi, hợp đồng thông minh sẽ làm cho nhiều chức năng kế toán tự động, giảm lỗi do các thao tác của con người.

- Giảm chi phí: việc tăng hiệu quả và giảm lỗi trong bất kỳ hệ thống nào sẽ giúp giảm chi phí. Theo chi phí áp dụng ban đầu, các công ty thấy tiết kiệm chi phí nhanh chóng so với các hệ thống kế toán thông thường.

- Giảm gian lận: tính bất biến của blockchain khiến cho việc xử lý gian lận bằng cách sử dụng một nền tảng như vậy là vô cùng khó khăn. Để sửa đổi một bản ghi, cùng một thay đổi sẽ phải được thực hiện trên tất cả các bản sao của sổ cái phân tán cùng một lúc, điều này rất không khả thi.

- Cải thiện tuân thủ quy định: bảo mật được cải thiện do blockchain cung cấp có thể đơn giản hóa rất nhiều gánh nặng của một cơ quan để đáp ứng các yêu cầu quy định.  

- Giảm công việc của kế toán quản trị: thông qua sức mạnh của hợp đồng thông minh, nhiều chức năng kiểm toán có thể được tự động hóa, giảm thời gian kiểm toán viên cần phải xem xét hồ sơ. Hơn nữa, khả năng truy nguyên nguồn gốc được tích hợp trong blockchain giúp cho việc kiểm toán nhanh chóng và dễ dàng.

Mặc dù có nhiều nghiên cứu chỉ rõ những lợi thế khi áp dụng Blockchain trong kế toán, kiểm toán nhưng việc ứng dụng blockchain trong lĩnh vực này vẫn là một khái niệm mới, khi ứng dụng doanh nghiệp vẫn còn gặp một số khó khăn sau:

Một là, trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của các kế toán viên, kiểm toán viên hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều;  

Hai là, nguồn nhân lực chưa đáp ứng đủ yêu cầu. ;

Ba là, cơ sở hạ tầng thông tin, nền tảng công nghệ thông tin còn hạn chế.

Ứng dụng công nghệ blockchain trong lĩnh vực kế toán quản trị còn rất mới ở Việt Nam. Vì vậy, trong giai đoạn tới việc ứng dụng công nghệ blockchain vào lĩnh vực này cần chú ý đến một số giải pháp sau:

- Đào tạo nguồn nhân lực có trình độ công nghệ thông tin. Cần đưa công nghệ blockchain vào giảng dạy tại các trường đại học hàng đầu về công nghệ thông tin. Bên cạnh đó cũng cần nghiên cứu phát triển các hoạt động đào tạo để đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng đạt chuẩn quốc tế bởi công nghệ blockchain đại diện cho tính không biên giới.

- Tăng cường bồi dưỡng, cập nhật công nghệ Blockchain cho các kế toán, kế toán quản trị thông qua các chương trình đào tạo thích hợp. Về phía doanh nghiệp, cần phát triển đội ngũ nhân viên lành nghề, am hiểu sâu về chuyên môn và có khả năng sử dụng thành thạo các ứng dụng của công nghệ blockchain theo nhu cầu thị trường. 

- Xây dựng các công ty cung cấp ứng dụng blockchain trong kế toán. Do hầu hết các phần mềm kế toán hiện nay không tương thích với công nghệ blockchain. Vì vậy, doanh nghiệp có thể lựa chọn doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cung ứng dịch vụ blockchain để tạo giao diện người dùng tùy chỉnh cho công ty.  

Bài viết đã làm rõ được khái niệm về công nghệ blockchain và các ứng dụng của công nghệ trong lĩnh vực kế toán quản trị. Đồng thời, phân tích được những tác động, những lợi ích tích cực của công nghệ blockchain từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh ứng dụng công nghệ  blockchain trong lĩnh vực kế toán quản trị tại Việt Nam. Bên cạnh đó, bài viết có tính ứng dụng làm tài liệu tham khảo trong quá trình giảng dạy và học tập các học phần Kế toán quản trị, Kế toán doanh nghiệp và nghiên cứu khoa học. Từ đó, giúp các em sinh viên ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh học tập và nghiên cứu khoa học tốt hơn.